Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) to kluczowe narzędzie w walce z praniem pieniędzy oraz finansowaniem terroryzmu. Od 13 października 2019 r. obowiązek rejestracji w CRBR obejmuje wiele podmiotów gospodarczych, co ma na celu zwiększenie transparentności i bezpieczeństwa w obrocie gospodarczym. Poniżej przedstawiamy szczegółowe informacje na temat funkcjonowania oraz znaczenia tego rejestru.
Co to jest Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych?
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych to system stworzony w celu gromadzenia i przetwarzania informacji o osobach fizycznych sprawujących kontrolę nad różnymi podmiotami gospodarczymi. Prowadzony jest przy użyciu systemu teleinformatycznego i umożliwia nieodpłatny dostęp do danych, co zwiększa kontrolę społeczną oraz zaufanie do rynku finansowego.
Jednym z głównych zadań CRBR jest przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, co jest możliwe dzięki posiadaniu dokładnych i aktualnych informacji o beneficjentach rzeczywistych. Warto podkreślić, że publiczny charakter rejestru uniemożliwia przestępcom ukrycie swojej tożsamości w skomplikowanej strukturze korporacyjnej.
Jakie podmioty są zobowiązane do rejestracji w CRBR?
Rejestracja w CRBR jest obowiązkowa dla wielu rodzajów podmiotów, co ma na celu zapewnienie pełnej transparentności w obrocie gospodarczym. Zgłoszenia do rejestru muszą dokonać:
- spółki jawne,
- spółki komandytowe,
- spółki komandytowo-akcyjne,
- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
- proste spółki akcyjne,
- spółki akcyjne (z wyjątkiem spółek publicznych),
- spółki partnerskie,
- europejskie zgrupowania interesów publicznych,
- spółki europejskie,
- spółdzielnie i spółdzielnie europejskie,
- stowarzyszenia podlegające wpisowi do KRS,
- fundacje.
Wszystkie wymienione podmioty muszą zgłaszać informacje o beneficjentach rzeczywistych, co jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania CRBR.
Kim jest beneficjent rzeczywisty?
Beneficjent rzeczywisty to osoba fizyczna, która sprawuje bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad podmiotem poprzez posiadane uprawnienia, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na działania tego podmiotu. W przypadku spółek, beneficjentami rzeczywistymi są m.in.:
- osoby fizyczne będące udziałowcami lub akcjonariuszami z prawem własności więcej niż 25% udziałów lub akcji,
- osoby dysponujące więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie spółki,
- osoby sprawujące kontrolę nad osobą prawną, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji.
Definicja ta obejmuje również osoby posiadające inne uprawnienia, wynikające z uwarunkowań prawnych lub faktycznych, które umożliwiają kontrolę nad podmiotem.
Jakie dane należy zgłosić do CRBR?
Zgłoszenie do CRBR wymaga podania szczegółowych danych identyfikacyjnych beneficjentów rzeczywistych. Obejmuje to:
- imię i nazwisko,
- każde posiadane obywatelstwo,
- państwo zamieszkania,
- numer PESEL lub datę urodzenia, jeśli brak numeru PESEL,
- informacje o wielkości i charakterze udziału lub uprawnieniach przysługujących beneficjentowi.
Zgłoszenie musi być dokonane elektronicznie, a osoba zgłaszająca powinna opatrzyć je podpisem elektronicznym lub profilem zaufanym ePUAP.
Kiedy należy dokonać zgłoszenia do CRBR?
Zgłoszenie do CRBR powinno zostać dokonane w ciągu 7 dni od wpisu podmiotu do Krajowego Rejestru Sądowego. W przypadku zmian danych, zgłoszenie musi nastąpić w ciągu 7 dni od zaistnienia zmiany.
Niezgłoszenie danych w terminie lub podanie informacji niezgodnych ze stanem faktycznym może skutkować nałożeniem kary pieniężnej do wysokości 1 miliona złotych.
Kontrowersje i wyroki sądowe dotyczące CRBR
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych budził kontrowersje, zwłaszcza w kontekście ochrony danych osobowych. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w listopadzie 2022 r. uznał, że publiczny dostęp do informacji o beneficjentach rzeczywistych stanowi poważną ingerencję w prawa do ochrony prywatności i danych osobowych.
Wyrok TSUE podkreślił, że publiczny dostęp do danych może prowadzić do ich niewłaściwego wykorzystania, co rodzi konieczność rewizji zasad przetwarzania danych osobowych w CRBR.
Na poziomie europejskim podjęto działania mające na celu zmiany w regulacjach, aby zapewnić lepszą ochronę danych osobowych beneficjentów rzeczywistych.
Jakie zmiany są planowane w przepisach dotyczących CRBR?
W odpowiedzi na wyrok TSUE oraz potrzeby dostosowania do nowych norm unijnych, planowane są zmiany w przepisach dotyczących funkcjonowania CRBR. Zmiany te mają na celu ograniczenie publicznego dostępu do danych beneficjentów rzeczywistych oraz zwiększenie ochrony prywatności osób fizycznych.
Nowe regulacje mają zostać wdrożone do 10 lipca 2025 roku, co oznacza, że polskie przepisy będą musiały być dostosowane do nowych wymogów unijnych w tym terminie.
Co warto zapamietać?:
- CRBR obowiązuje od 13 października 2019 r. i ma na celu walkę z praniem pieniędzy oraz finansowaniem terroryzmu.
- Obowiązek rejestracji dotyczy m.in. spółek jawnych, komandytowych, z o.o., akcyjnych oraz fundacji.
- Beneficjent rzeczywisty to osoba kontrolująca podmiot, posiadająca więcej niż 25% udziałów lub głosów.
- Zgłoszenie do CRBR musi być dokonane w ciągu 7 dni od wpisu do KRS, a za opóźnienia grozi kara do 1 miliona złotych.
- Planowane zmiany w przepisach do 10 lipca 2025 r. mają na celu ograniczenie publicznego dostępu do danych beneficjentów w odpowiedzi na wyrok TSUE.
